Elektromobiliteit in België: wordt 2020 het jaar van de doorbraak?

Stijgende trend

In 2011 werden iets meer dan 300 elektrische auto’s verkocht in ons land. Een jaar later, in 2012, waren de verkoopcijfers al bijna verdrievoudigd, met een toename van liefst 182 procent. Qua relatieve groei was dat meteen het sterkste jaar ooit.

In absolute cijfers was 2019 dan weer een recordjaar. De verkoopcijfers namen weliswaar met ‘slechts’ 55 procent toe, maar met 19.191 inschrijvingen tegenover 12.417 in 2018 was dit wel een stijging met ruim 6.770 stuks. De populariteit van de elektrische auto groeit duidelijk. Door een reeks uitgesproken voor- en nadelen is de EV niet voor iedereen geschikt, maar wel voor veel meer bestuurders dan de meeste mensen denken.

De ecologische voetafdruk van de elektrische auto

Soms wordt de reële ecologische verdienste van de elektrische auto in twijfel getrokken. Het klopt natuurlijk dat de manier waarop de energie voor de aandrijving wordt geproduceerd doorweegt op het milieurapport van de EV. Toch mogen we veralgemenend stellen dat een elektrische auto altijd klimaatvriendelijker is dan een traditionele wagen met verbrandingsmotor. Wanneer een batterij in de Europese Unie namelijk wordt opgeladen met standaardstroom – dus grijze stroom – dan produceert de elektrische auto nog steeds 42 procent minder CO2 dan een kleine benzinewagen.

Bij de productie van een elektrische auto wordt echter meer CO2 uitgestoten dan bij die van een conventionele wagen, vooral bij het maken van de batterijen. Daar moet de EV dus voor compenseren tijdens de rest van zijn gebruiksperiode door daar duidelijk minder CO2 uit te stoten. Als enkel grijze stroom wordt geladen, is de hogere uitstoot bij de productie na gemiddeld twee jaar gecompenseerd. Vanaf dan is een EV dus beter voor het klimaat dan de auto met verbrandingsmotor. Maar het kan nog beter: als enkel stroom wordt geladen uit hernieuwbare bronnen, dan wordt het omslagpunt reeds na 1 à 1,5 jaar bereikt.

Gemiddeld gaat een auto in België 11,4 jaar mee. Dat betekent dat een elektrische wagen 9 à 10 jaar lang gunstiger is voor het klimaat dan een model met verbrandingsmotor.

Ondertussen zit de industrie ook niet stil. Veel constructeurs investeren sterk in de ontwikkeling van elektrische auto’s en streven naar een ingrijpende reductie van het energieverbruik en de CO2-uitstoot in de productiefase. De ‘compensatietermijn’ zal dus in de toekomst nog inkorten.

Hoe groen is Belgische stroom?

Qua energie uit hernieuwbare bronnen heeft België lang achterop gehinkt. In 2000 was het aandeel hernieuwbare bronnen in onze stroomproductie… 0 procent. De afgelopen 20 jaar is dat gelukkig snel gestegen, tot bijna 20 procent vandaag. Tegelijk is voor kernenergie een uitdoofscenario uitgestippeld en zijn kolen al lang afgevoerd.

Toch wordt nog veel stroom geproduceerd met fossiele brandstoffen zoals aardgas. Sterker nog: de voorbije 20 jaar is hun aandeel in onze energiemix gegroeid van 24 naar 37 procent. Gelukkig is de toename van energie uit hernieuwbare bronnen nog sterker. De kans is groot dat 2020 een scharnierjaar wordt waar het aandeel fossiele brandstoffen in onze energiemix voor het eerst zal dalen.

Milieuwinst: niet alleen CO2

Hoe lager de uitstoot van broeikasgassen, des te beter voor het klimaat. Het bekendste broeikasgas is CO2. We stelden al vast dat de elektrische auto bij zijn gebruik tot zo’n 40 procent minder CO2 produceert dan een diesel- of benzinewagen.

Maar ook voor de volksgezondheid (luchtkwaliteit en geluidshinder) is een EV beter. Naast broeikasgassen, die bijdragen aan de ontregeling van het wereldwijde klimaat, produceren verbrandingsmotoren nog talrijke andere stoffen, die giftig zijn voor mens en natuur. Ze veroorzaken ernstige gezondheidsproblemen zoals kankers, long- en hartaandoeningen en vroeggeboortes. Ook het milieu lijdt onder de uitstoot die vrijkomt bij verbranding van fossiele brandstoffen. Zo kan de uitstoot van ozon leiden tot schade aan gewassen, wat dan weer de productie van onze landbouwsector aantast.

Volgens een studie van de VUB zijn elektrische wagens 8 keer minder schadelijk voor de volksgezondheid dan diesels en 3 keer minder schadelijk dan benzinewagens wanneer alle uitstoot in rekening wordt gebracht. Daarbij is niet alleen gekeken naar de uitstoot aan de uitlaat, maar ook naar de fijnstofproductie door slijtage van remmen en banden. Elektrische auto’s zijn namelijk niet volledig uitstootvrij, omdat ook zij banden en remmen verslijten.

Om het allemaal wat overzichtelijk en vergelijkbaar te houden heeft de Vlaamse overheid voor auto’s een Ecoscore bedacht. Dat is een referentieschaal voor zowel de milieu- als de klimaatimpact van een voertuig. De Ecoscore houdt rekening met de uitstoot van de wagen, maar ook met de milieu-impact van de productie en distributie van de brandstof of elektriciteit. En ook daar zien we weer bevestigd dat elektrische auto’s steevast een hogere Ecoscore halen dan conventionele wagens.

Hybrides nog populairder

In 2019 reden 5.889.210 personenauto’s rond in ons land, aldus Statbel. Daarvan waren 3 miljoen exemplaren voorzien van een dieselmotor, wat er bijna 200.000 minder waren dan in 2018. Het aantal benzineauto’s nam dan weer toe met 190.000 exemplaren. In het elektrische segment werd een forse groei opgetekend, maar dan enkel in relatieve zin.

In absolute cijfers is nog steeds minder 0,5 procent van het Belgische wagenpark volledig elektrisch (15.000 auto’s), terwijl hybrides goed zijn voor meer dan 110.000 exemplaren. Al ligt dat natuurlijk ook aan de zeer brede dekking van de term ‘hybride’: van milde hybrides, die zich nooit puur elektrisch kunnen voortbewegen en die hun elektromotor enkel ter ondersteuning gebruiken, over plug-inhybrides (oplaadbaar aan het stopcontact) tot ‘gewone’ hybrides, waarvan de batterij enkel herlaadt door te rijden op de kracht van de verbrandingsmotor. Het hybride marktaandeel is dus verdeeld over een vrij grote en heterogene groep van modellen.

Van die groep zal de plug-inhybride de echte doorbraak van de elektrische auto nog wel even in de weg staan. Een plug-inhybride geniet vandaag namelijk vaak dezelfde fiscale voordelen als een EV, maar omdat er nog een verbrandingsmotor is, is hij voor veel klanten ‘comfortabeler’: het is niet erg als je eens geen oplaadpunt vindt.

Laadpalen in België

Nochtans is de angst om geen laadpunt te vinden vandaag niet meer zo gegrond. Het aantal oplaadpunten in België is de voorbije jaren sterk toegenomen. In 2018 steeg het aantal palen met een dikke 72 procent en in 2019 kwamen er bijna 111 procent meer laadpunten bij.

Vandaag staan op Belgisch grondgebied ongeveer 9.500 laadpalen en blijft dit aantal toenemen. Dat zijn niet alleen openbare laadpunten, die met 2.500 stuks goed zijn voor slechts 26 procent van het totaal. Er staan in ons land voornamelijk zakelijke (4.500) en particuliere laadpalen (2.500). De oude ambitie van ons land om tegen 2020 minstens 21.000 openbare laadpalen op Belgisch grondgebied te hebben, lijkt onhaalbaar, maar anderzijds zal hun aantal alleen maar blijven toenemen.

De meeste vinden we in de provincie Oost-Vlaanderen, met meer dan 580 palen. Alleen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest weet op de voet te volgen met meer dan 500 laadpalen. West-Vlaanderen, Vlaams-Brabant en Limburg doen het al beduidend minder goed. In de overige provincies zijn minder dan 100 laadpalen op het hele grondgebied aanwezig en daar is dus duidelijk nog werk aan de winkel.

Thuis opladen

Het bezwaar van de minder uitgebreide laadinfrastructuur is veel minder van tel voor wie thuis kan opladen. Dat kan met een specifiek laadstation (dat doorgaans rond de 1.000 euro kost) of met een mobiele connector die in een huishoudstopcontact wordt gestoken en die doorgaans bij de auto wordt geleverd. Vermijd enkel om de mobiele connector in een stekker te steken die in een kring zit met andere grote verbruikers (wasmachine, vaatwas, droogkast, kookplaat).

Thuis laden is bovendien de beste garantie op ecologisch rijden, omdat u zelf de groenste energieleverancier kan uitkiezen. Op die manier weet u exact welke stroom er in uw batterij terechtkomt, iets wat niet altijd zeker is wanneer u aan een openbare laadpaal oplaadt.

Zonnepanelen

Nog beter is het wanner u zelf energie kan opwekken uit hernieuwbare energiebronnen. Op die manier zijn de uiteindelijke kosten over een langere periode zo laag mogelijk, en veel klimaatvriendelijker kan haast niet.

De meest milieuvriendelijke manier om zelf groene stroom op te wekken is met zonnepanelen. Hoewel de belastingvoordelen zijn afgeschaft, zijn deze fotovoltaïsche panelen door hun terugverdientijd van 7 tot 8 jaar (afhankelijk van onder andere het eigen stroomverbruik) een interessante oplossing. Een volledige installatie kost gemiddeld 6.000 euro en er bestaan voordelige leenformules met steun van de Gewestregeringen van ons land. Uiteraard gaat de stroomopbrengst niet louter naar de elektrische auto, want de zonnepanelen leveren stroom voor heel de woning.

Doorbraak in 2020?

Door de hervorming van de fiscaliteit van bedrijfswagens begin dit jaar zijn elektrische en plug-inhybride auto’s qua TCO zo veel interessanter geworden dan modellen met een verbrandingsmotor dat zij vooral in de fleetwereld een grote kans maken om door te breken. Dat de meeste Belgen dan nog een PHEV verkiezen boven een volledig elektrische auto, ligt hoofdzakelijk aan het psychologische comfort van en verbrandingsmotor als back-up voor wanneer er geen laadmogelijkheid is, terwijl EV’s doorgaans ook iets duurder zijn. Dit jaar lanceren heel wat constructeurs echter een waaier aan meer betaalbare elektrische modellen met een groot rijbereik. En de angst om niet te kunnen laden, is eigenlijk vaak ongegrond: een laadpaal thuis of op het werk zou voor de gemiddelde Belg moeten volstaan voor gebruikelijke verplaatsingen. De ecologische merites van de elektrische auto waren al langer bewezen, maar nu vallen dus ook de praktische bezwaren tegen elektrisch rijden steeds meer weg.

Richard De Jong – Oponeo.be